O χαρακτήρας της εξωτερικής μας πολιτικής ομοιάζει με τον μέσο έλληνα και την αντιμετώπιση που αυτός επιφυλάσσει στους ξένους. Άλλοτε είναι ευγενική και "καλό παιδί" σε βαθμό πλήρους ραγιαδισμού και εκδούλευσης, και άλλοτε χαρακτηρίζεται από πρωτοφανές πείσμα και αίσθηση ανεξαρτησίας που πονοκεφαλιάζει ακόμα και υπερδυνάμεις. Αποτελεί όμως μεγάλη αλήθεια, ότι έχει φτάσει να γίνει κατάχρηση της πολιτικής του "ραγιαδισμού" σε τέτοιο σημείο, που φτάσαν οι σύμμαχοί μας να μας θεωρούνε δεδομένους, και ουσιαστικά καταλήξαμε να τους δίνουμε τα πάντα, χωρίς να λαμβάνουμε ανταλλάγματα.
Εν πολλοίς, τα πράγματα είναι σαν τη σχέση μεταξύ δύο ανθρώπων. Όταν ρίχνεις στα πόδια του άλλου γη και ύδωρ και υποταγή άνευ όρων, είναι πολύ πιο πιθανόν να αρχίσει να σου συμπεριφέρεται σαν το προσωπικό του σκυλάκι, παρά σαν ισότιμο συνομιλητή.
Η ελληνική διπλωματική ιστορία, ως επί το πλείστον, χαρακτηρίστικε, είτε δικαιολογημένα, είτε αδικαιολόγητα, από τον ραγιαδισμό, από το πρώτα αγγλο-γαλλο-ρωσοφιλα κόμματα της μετεπαναστατικής Ελλάδας μέχρι το "ευχαριστώ του αμερικανούς" του Κ. Σημίτη.
Υπήρξαν όμως και φωτεινές εξαιρέσεις περιόδων πείσματος και ανεξαρτησίας. Ο Ελ. Βενιζέλος έπαιξε αποτελεσματικά το παιχνίδι της επίμονης απαίτησης, της εκμετάλλευσης των στρατιωτικών επιτυχιών, και εν γένει του διπλωματικού παιχνιδιού, για να φτάσει στο σημείο να αντιμετωπίζεται από τους ξένους ηγέτες ως statesman διεθνούς εμβέλειας και κύρους.
Ακόμα και η (πλανημένη) επιμονή του Κωνσταντίνου Α' και την "παλαιάς έλλάδας" να κρατήσει ουδέτερη την χώρα στον Α' ΠΠ μπορεί να συμπεριληφθεί στην κατηγορία αυτή. Χρειάστηκε ασφυκτικός ναυτικός αποκλεισμός της νότιας Ελλάδας, βομβαρδισμός των ανακτόρων, σκληρές οδομαχίες με αγγλογαλλικά αποβατικά στρατεύματα στους δρόμους της Αθήνας και την χώρα να φτάνει στο χείλος του εμφύλιου πολέμου με το κίνημα της Εθνικής Άμυνας για να υποχωρήσει η "παλαιά ελλάς" στην πίεση των συμμάχων και να αφήσει την ουδετερότητά της για το πλευρό της Antante.
Την ανεξαρτητη αυτή στάση έρχεται να κλείσει, φυσικά, το ηρωικό "ΟΧΙ" του '40, εκπεφρασμένο από έναν άνθρωπο που, παρ'όλο που ήταν ιδεολογικά συγγενής με τους επιτιθεμενους, η περηφάνεια του ως Έλληνα αντέδρασε εκ φύσεως μπροστά στις θρασύτατες απαιτήσεις των επιτιθέμενων, οι οποίοι διέπραξαν την αγαρμποσύνη να τον προσεγγίσουν όχι σαν συνεργάτες με προτάσεις συμμαχίας, αλλά σαν κατακτητές με τελεσίγραφα.
Η ελλάδα του ψυχρού πολέμου, βγαλμένη από κατοχή και εμφύλιο, είναι η αλήθεια ότι δεν είχε και πολλά περιθώρια. Τα πράγματα διεθνώς ήταν πολύ ζόρικα για ανεξαρτησίες. Ο Μακάριος μόνο πήγε να το πάιξει ανεξάρτητος, και αντί να επιδιώξει να μπεί η Κύπρος στο ΝΑΤΟ και έτσι να είναι προστατευμένη ακόμα και από τους Τούρκους, πήγε στην...Ένωση Αδεσμεύτων. Και η Κύπρος την πλήρωσε αυτή την πολιτική.
Το πότε θα το παίξεις ραγιάς, όμως, και πότε ανεξάρτητος και μάγκας, θέλει σωστό υπολογισμό. Πολλές φορές οι πολιτικοί μας ξεχνιούνται και συνεχίζουν το ραγιαδισμό, ενώ οι συνθήκες έχουν αλλάξει και έχουν τα περιθώρια να το παίξουν μάγκες και να κερδίσουν στην πορεία.
Κατά τα διάρκεια της μεταπολίτευσης, υπήρξε και ραγιαδισμός, υπήρξε και μαγκιά.
Η χούντα είχε επιδείξει τέτοιον ραγιαδισμό, που είχαμε φτάσει σαν χώρα στο σημείο να δέχονται ελληνικοί πληθυσμοί ξένη εισβολή, και εμείς να περιμένουμε το...OK των αμερικανών για να αντεπιτεθούμε. Η κατάρρευσή της χούντας αυτής ήταν φυσικό παρεπόμενο.
Ο Κ. Καραμανλής, αμέσως με το που ανέλαβε την εξουσία, με μια απίστευτη κίνηση ανεξαρτησίας σταμάτησε την καταστροφή. Βλέπετε, ο Αττίλας ΙΙ προήλαυνε, και δεν σταματούσε με τίποτα ενώ οι Αμερικανοί ένιπταν τας χείρας τους και το παιζαν ουδέτεροι συνομιλητές!
Και τότε ο Καραμανλής, κάνει το απίστευτο, το αδιανόητο για οποιαδήποτε μεταπολεμική κυβέρνηση, το αδιανόητο ακόμα και για τους Αμερικανούς. Επι τόπου βγάζει την Ελλάδα από το ΝΑΤΟ (έστω από το στρατιωτικό σκέλος), και ουσιαστικά απειλεί ευθέως και σοβαρά τις ΗΠΑ ότι αν δεν σταματήσει η προέλαση του Αττίλα, θα έβγαινε και από το πολιτικό σκέλος, φέρνοντας την Ελλάδα στην...αγκαλιά της Σοβιετικής Ένωσης! Ο πανικός που επικράτησε στην Ουάσιγκτον ήταν απίστευτος, όπως μαρτυρούνε πηγές τις εποχής, και την επόμενη ακριβώς μέρα από την αποχώρηση της Ελλάδας, η τουρκική προέλαση ως εκ θάυματος διακόπεται, ακριβώς εκεί που, σήμερα, διέρχεται η πράσινη γραμμή.
Χρειάστηκε να περάσουν κάμποσα χρόνια, εκφοβιστικές επισκέψεις του Καραμανλη και υπουργών του στη Σοβ. Ένωση, η έγκριση της αναλογίας 7 προς 10 από την αμερικανική βουλή (προωθημένη ανάμεσα σε άλλους και από τον Τζο Μπάιντεν, υποψήφιο σήμερα για την αντιπροεδρία με τον Ομπάμα), και η πολιτική εγγύηση ότι η Ελλάδα θα μπεί στην ΕΟΚ για να εδεήσει ο Καραμανλής να ξαναεπιστρέψει την Ελλάδα στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, και να σταματήσει το φιλοσοβιετικό "φλέρτ".
Όμως την μεγαλύτερη ανεξαρτησία, τη μεγαλύτερη "μαγκιά", και την μεγαλύτερη τρέλα προς όφελος της χώρας μας στην εξωτερική πολιτική την διέπραξε ο Α. Παπανδρέου. Προσπερνάω τις ανατριχιαστικές (για τους Αμερικανούς) επαφές του με τον Καντάφι και τον αραβικό κόσμο, την αμέριστη υποστήριξη που παρείχε στούς "τρομοκράτες" της PLO, την αναδιοργάνωση της ΕΥΠ σε πραγματικά εθνική υπηρεσία πληροφοριών και όχι σε πιόνι των αμερικάνων, καθώς και την πυγμή που επέδειξε στο Μακεδονικό επιβάλλοντας εμπάργκο στη FYROM, για να σταθώ στη στιγμή που, πάνω απ'όλες τις άλλες, έφερε το State Department και το Λευκό Οίκο σε κατάσταση απόλυτης νευρικής κρίσης: ήταν η εντολή "βυθίσατε το Hora" που δόθηκε στο ελληνικό ναυτικό για να τινάξει στον αέρα το τουρκικό ωκεανογραφικό που προκλητικά περιδιάβαινε τις ελληνικές ακτές ερευνώντας για πετρέλαιο.
Βλέπετε, στο διπλωματικό παιχνίδι, όπως και σε κάθε είδους διαπραγμάτευση, ο κάθε διαπραγματευτής ζυγίζει τον άλλο...ποιές είνα οι κόκκινες γραμμές του, ποιός είναι ο χαρακτήρας του, αν είναι φοβιτσιάρης ή τολμηρός και ριψοκίνδυνος, κατά πόσο είναι προβλεπτέος ή όχι...
Η πεποίθηση που επικρατούσε τόσο στο τουρκικό, όσο και στο αμερικανικό διπλωματικό κατεστημένο, έτσι όπως είχε διαμορφωθεί μετά τη δειλία της χούντας απέναντι στην τουρκική εισβολή στην κύπρο, ήταν ότι η Ελλάδα σαν χώρα θα έκανε τα πάντα για να αποφύγει μια ελληνοτουρκική σύρραξη. Βάσει της πεποίθησης αυτής, η Τουρκία έβρισκε διάφορους τρόπους για να εκβιάζει με την απειλή των όπλων παραχωρήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων, ενώ οι Αμερικανοί έκαναν τα στραβά μάτια μιας και ήξεραν ότι το σενάριο πάντα κατέληγε σε αναίμακτη ελληνική υποχώρηση.
Η "τρέλα" του Παπανδρέου να διατάξει στρατιωτική επέμβαση τους πανικόβαλλε! Ο τρελός ο έλληνας θα έκανε πόλεμο! Ήταν αποφασισμένος να διαλύσει το ΝΑΤΟ! "Είναι τρελός! είναι παράφρων!" φώναζαν στο State Department. Βλέπετε όμως, φίλοι μου, η τρέλα και το μάτι που γυαλίζει φοβίζει...η μπλόφα της Τουρκίας ξεσκεπάστηκε, το Hora αποσύρθηκε άρων άρων, και με εξαίρεση τις συνήθισμένες "αερομαχίες", το Αιγαίο έμεινε ήσυχο για κάμποσα χρόνια. Ήταν τέτοιος ο φόβος και η αβεβαιότητα που ενέπνευσε ο Παπανδρέου με την "τρέλα" του για το τι θα μπορούσε να κάνει, που η επόμενη κρίση στο Αιγαίο (Ίμια) συνέβη σχεδόν δέκα χρόνια μετά, ακριβώς την ημέρα που ο διάδοχος του Παπανδρέου, Κώστας Σημίτης, εκλεγόταν πρωθυπουργός και ο Ανδρέας ήταν, πια, πολιτικό παρελθόν. Ήταν άραγε τυχαίο αυτό το timing;
Με τον Κ.Σημίτη (Ίμια, Οτσαλάν, κλπ) ξαναγυρίσαμε στον ραγιαδισμό, αν και η πολιτική Σημίτη, και με δεδομένη την προσπάθειά του να συμμαζέψει τα οικονομικά της χώρας και να την θωρακίσει νομισματικά βάζοντάς την στο ευρώ, μπορούμε να πούμε ότι αποδείχτηκε εκ των υστέρων η σωστή. Δεν θέλησε να ρισκάρει, ζημιά διπλωματική δεν έγινε, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, τουλάχιστον σε επίπεδο εντάσεων, εξομαλύνθηκαν, και επικεντρωθήκαμε στο ζητούμενο, στην οικονομική αναδιοργάνωση της χώρας.
Τέλος, επί Κώστα Καραμανλή, η πυγμή επανήλθε, τόσο στο θέμα τον Σκοπίων, όσο και σε άλλα θέματα (πχ ρωσικοί αγωγοί πετρελαίου και αερίου), και έπρεπε να επανέλθει γιατί τα Σκόπια, ενθαρρυμένα από την πλήρη απραξία των κυβερνήσεων Σημίτη, είχαν αποθρασυνθεί τελείως και είχαν φτάσει να μας περιγελούν από δω και από κει με τρόπο προσβλητικό. Τουλάχιστον πήραν ένα μάθημα ότι δεν μπορείς να το κάνεις αυτό για ένα γείτονά σου, χωρίς συνέπειες.
Το σοκ για τους Αμερικανούς, επίσης, ήταν ισχυρό, τόσο με το βέτο για το Σκόπια, όσο και για τους ρωσικούς αγωγούς. Είχαν μάθει στην υποχωρητικότητα Σημίτη, και είχαν φτάσει σε τέτοιο σημείο έπαρσης που νόμιζαν ότι μπορούσαν να εξακολουθούν να επιβάλλουν σε μια χώρα το ποιούς θα έχει συμμάχους και το ποιούς δεν θα χει (ΝΑΤΟ).
Πάντοτε, η "επιβολή συμμάχων" αποτελούσε την πιο προσβλητική και ταπεινωτική επίδειξη δουλείας και υποταγής μιας χώρας σε μια άλλη. Η κλασσικοί όροι των νικητών πάνω στους ηττημένους στους αρχαίους πολέμους ήταν "οι ηττημένοι να έχουν τους ίδιους συμμάχους και εχθρούς με τους νικητές, και να τους ακολουθούν στις εκστρατείες τους". Με το βέτο και τους αγωγούς, λοιπόν, η Ελλάδα, πέρα από τα πολύ συγκεκριμένα διπλωματικά κέρδη, έκανε και μια ισχυρή και εμφανή δήλωση ανεξαρτησίας: ότι η εξωτερική πολιτική της είναι πραγματικά ανεξάρτητη, ακολουθά τα δικά της συμφέροντα, και σαν χώρα δεν είναι υποτακτική κανενός για να της επιβάλλει ο οποισδήποτε το ποιούς θα έχει συμμάχους και το ποιούς δεν θα χει.
Καιρός ήτανε!
ΥΓ: Μια ακόμα ενδιαφέρουσα ιστορία για την πυγμή, την επιμονή, την μαγκιά, και την τρέλα που πουλούσε πρός όφελός μας η εξωτερική πολιτική επί Α.Παπανδρέου μπορείτε να βρείτε στο σημερινό άρθρο της Καθημερινής με τίτλο Ο υφυπουργός που τα έβαλε με την Θάτσερ του Ν. Νικολάου.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου